2023-жылдын 24-июлунан тартып 26-июлуна чейин Италиянын Рим шаарында БУУнун Азык-түлүк жана айыл чарба уюмунун (ФАО) “БУУнун тамак-аш системаларынын биринчи инвентаризациясы” аттуу саммити болуп өттү. Аталган иш чарага Кыргыз Республикасынын Айыл чарба министринин биринчи орун басары Нурдин Алишеров катышты.
Бул иш-чара Туруктуу өнүктүрүү максаттарына (ТӨМ) жетүүдө азык-түлүк системаларын кайра уюштуруун негизги ролун эске алуу менен милдеттенмелерди аткаруудагы прогрессти талкуулоо, ийгиликтерди, артыкчылыктарды жана келечектеги пландарды аныктоо максатында өткөрүлдү.
Жолугушуулардын жүрүшүндө Кыргызстан менен айыл чарба чөйрөсүндө кызматташуу чоң потенциалга ээ экендиги жана акыркы жылдары активдүү өнүгүп жаткандыгы белгиленди.
Министрдин биринчи орун басары өз сөзүндө Кыргыз Республикасында айыл чарбасы өлкөнүн экономикасын өнүктүрүүнүн борбордук звеносу болуп саналарын айтты. Өлкөнүн ички дүң продукциясынын жалпы көлөмүндө айыл чарбасынын үлүшү 14 % түзөт. Өлкөнүн калкынын 65 % дан ашыгы айыл жеринде жашайт, өлкө жарандарынын 24% айыл чарбасында иштешет. Республикада өстүрүлгөн айыл чарба продукциясынын 12 % гана кайра иштетилет, калган продукция сатылат. Кыргыз Республикасы бүткүл регион үчүн эт, сүт, буурчак өсүмдүктөрүн, картошканы, балчылык азыктарын жана балыкты ири экспорттоочу потенциалга ээ деп эсептейбиз.
Ал белгилегендей, деңизге чыга албаган Кыргыз Республикасынын географиялык жана топографиялык өзгөчөлүктөрү аны Борбордук Азиядагы эң аярлуу өлкөлөрдүн катарына кошот, ал эми бир катар социалдык маанилүү азык-түлүк товарларынын импортуна көз карандылыгы жана пандемиядан кийинки жашоо наркынын өсүп жаткан дүйнөлүк кризиси жергиликтүү деңгээлде азык-түлүк системалары үчүн натыйжалуу чечимдерди иштеп чыгуу зарылдыгын дагы бир жолу тастыктады. Тоо экосистемаларын туруктуу өнүктүрүү жана сактоо үчүн эл аралык көңүл бурууга жана каржылоону стимулдаштырууга чакыруу Башкы Ассамблеяда бир нече жолу айтылган жана 2022-жылы Тоону туруктуу өнүктүрүүнүн эл аралык жылын өткөргөндөн кийин, Кыргыз Республикасы 2025-жылы Эл аралык тоо саммитин өткөрүүгө даярдануу менен бул күн тартибине берилгендигин жогору сактайт.
“Жашыл аянттын аянтын көбөйтүү тоо мөңгүлөрүн сактоонун жалгыз жолу. 2021-жылдын декабрында Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Нургожоевич Жапаров БУУнун Бүткүл дүйнөлүк сессиясында сөз сүйлөп, дүйнөлүк коомчулукка Кыргызстандагы мөңгүлөрдү Борбор Азия үчүн таза суунун булагы катары сактоо боюнча долбоорду ишке ашырууну сунуштаган. БУУдагы дүйнөлүк державалардын лидерлери, өкүлдөрү Кыргызстандын позициясын бир добуштан колдошту. Аянты 1,2 млн га болгон айдоо жерлери менен Кыргызстанда “асылдуулугу төмөн жайыттарды багбанчылыкка жана токой чарбасына трансформациялоо жөнүндө” мыйзам кабыл алынган, ал көп жылдык жашыл аянттардын аянтын 500 000 га көбөйтүүгө мүмкүндүк берет”, – деди ал.
Саммиттин алкагында БУУнун Азык-түлүк жана айыл чарба уюмунун (ФАО), БУУнун Бүткүл дүйнөлүк азык-түлүк программасынын (БДП) жана башка кызыктар тараптардын өкүлдөрү менен бир катар жолугушуулар болуп өттү. Кыргыз Республикасы менен кызматташуунун учурдагы артыкчылыктуу багыттары жана өнүктүрүү маселелери талкууланды.
Саммитке 20дан ашык мамлекет жана өкмөт башчылары катышып, глобалдык агроазык-түлүк системаларын өзгөртүү боюнча аракеттерди активдештирүү чакырыгы айтылды.
